Participatie en vertrouwen: Hoe participatie wel én niet kan bijdragen aan het versterken of herstellen van vertrouwen van burgers in het openbaar bestuur

In opdracht van de Provincie Zuid Holland en in samenwerking met het participatieknooppunt van het Ministerie van Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat is een onderzoek uitgevoerd naar de relatie tussen participatie en vertrouwen.

Het onderzoek omvat drie deelstudies: een literatuuronderzoek, focusgroepen met inwoners van de provincie Zuid Holland en een casestudie naar drie participatietrajecten.

Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat participatie waarschijnlijk niet het meest effectieve instrument is om het vertrouwen van burgers in decentrale overheden te herstellen of te versterken. Andere factoren hebben meer invloed. Daarnaast lijkt het positieve effect van één afzonderlijk traject beperkt en is er ook een afbreukrisico. Wanneer participatie niet goed verloopt kan slechte publiciteit het negatieve effect op het vertrouwen versterken.

Maar uit het onderzoek blijkt ook dat burgers die zich onttrekken aan participatie niet per definitie geen vertrouwen hebben in het decentraal openbaar bestuur. Een deel van de burgers kiest er bewust voor om niet mee te denken of te doen als decentrale overheden participatie organiseren. Juist omdát ze vertrouwen hebben dat decentrale overheden hun publieke taak goed uitvoeren. Die burgers kunnen participatie dan ervaren als het afschuiven van verantwoordelijkheden.

Verder is gebleken dat niet iedereen wil of kan deelnemen en dat het versterken of herstellen van vertrouwen niet het primaire doel zou moeten zijn. Participatie is vooral waardevol als een manier om ervaringskennis van burgers mee te nemen bij besluitvorming en zo de kwaliteit van besluiten te verhogen.