Kenniscreatie [Carl Bereiter en Marlene Scardamalia]

De afronding van mijn promotieonderzoek naar ‘zelfstandig leren’ viel samen met de discussie tussen aanhangers van het constructivisme (zelf construeren van betekenis) en van het instructionalisme (aangereikt krijgen van betekenis) in het tijdschrift Educational Technology (Duffy &Jonassen, 1992). In de maanden erna bezocht ik bijna alle betrokken auteurs en stelde hun de vraag: ‘Wat is leren eigenlijk voor jou?’ Er kwamen voornamelijk behavioristische en cognitivistische antwoorden als ‘verandering van gedrag’ en ‘meer weten dat’. Het verbaasde me dat de felle discussie over constructivisme kennelijk wel een ander perspectief op ontwerpen van leeromgevingen gaf (zoals bleek uit Educational Technology), maar minder op dat
van leren. Enige tijd later ontmoette ik Carl Bereiter en Marlene Scardamalia. Zij spraken over kennis bouwen (knowledge building) en ‘eenentwintigste-eeuwse kennis-vaardigheden’ voor de kennismaatschappij, maar niet over leren. Met kennisbouwen of kenniscreatie verwijzen ze naar een proces van ideeën verbeteren, uitmondend in nieuwe publieke kennis. Het gaat over kennis die beschikbaar en bewerkbaar is. Kennis om weer op door te bouwen, te komen tot voortschrijdende inzichten en bij te dragen aan het ‘goede’ van de samenleving. Het beeld dat ideeën en theorieën te verbeteren zijn, vond ik mooi, vooral omdat dit ook geldt voor het verbeteren van je eigen idee over iets (een vraag, nieuwsgierigheid, een mening, een praktijktheorie, enz.). Ook sprak het gericht zijn op het bijdragen aan een beter
‘collectief idee’ mij aan.
Dit ‘idee gecentreerd leren’ maakte voor mij de constructivistische principes concreet.
Kenniscreatie leidt, door het proces van samen onderzoeken van een specifiek
onderwerp (inquiry), tot een dieper begrijpen en nieuwe inzichten. Dit proces
van interactief vragen, dialoog en continue verbetering van ideeën is een diepe
vorm van constructivisme. Met dit proces gaat een heel ander concept van ‘leren’
gepaard, waarbij leren is: nieuwe, publieke, conceptuele artefacten creëren. Voor
mij vormde dit ideegecentreerde leren de verbindende factor tussen de werelden
van ‘leren door doen’, leren in school en de big ideas (oorspronkelijk de belangrijkste
mathematische begrippen per leerfase, later verbreed tot kernbegrippen). Ik
raakte er steeds meer van overtuigd dat kennis ontstaat in de actie: in de interactie
met anderen, je omgeving, met de dingen en de problemen en issues die spelen in
je bedrijf en de maatschappij.