Krachtige lerende netwerken: Samenwerkend leren in interorganisationele netwerken voor de aanpak van terrorisme en criminaliteit

Met het huidige Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) op niveau drie blijft de kans op aanslagen in Nederland aanzienlijk. Terrorisme is een gelaagd, complex, veranderlijk en ongrijpbaar fenomeen. Het is een zogenaamd wicked problem waarvoor geen kant-en-klare, makkelijke en afgemeten oplossingen bestaan. In de bestrijding van terrorisme wordt daarom doorlopend gezocht naar de beste verklaringswijzen, visies en aanpakken. Dit geldt ook voor criminaliteitsbestrijding: er bestaan niet altijd kant-en-klare oplossingen voor problemen die zich voordoen. Wat we wel weten is dat terrorisme- en criminaliteitsbestrijding allebei effectieve samenwerking vragen van partners in het veiligheidsdomein, de zorg, het onderwijs, en het sociaal domein. Deze partners moeten steeds gezamenlijk bezien en ontdekken welke interventies de beide aanpakken vooruithelpen. Deze zoektocht zal nimmer leiden tot dé ultieme oplossing. Wel kan het bruikbare handelingsperspectieven opleveren die krachtig interventievermogen mogelijk maken. Waar sprake is van een krachtig interventievermogen kunnen de betrokken organisaties ook in complexe omstandigheden gezamenlijk optreden, wetende dat niet alle aanslagen of criminaliteit voorkomen kunnen worden.

Voor de aanpak van criminaliteit en terrorisme zijn krachtige lerende netwerken nodig van landelijke beleidsmakers, lokale uitvoerders, en de wetenschap. Het interventievermogen, de samenwerking en de leerprocessen van en tussen de betrokken partners werken daarbij op elkaar in. Maar dat op elkaar inwerken functioneert niet zonder meer als een geoliede machine. Integendeel – lerend samenwerkend is niet vanzelfsprekend, en niet makkelijk te bewerkstelligen. In de praktijk komt het in beperkte mate systematisch voor. Vanwege inhoudelijke ambiguïteit, gebrek aan doelgerichtheid, wisselende prioriteiten, verschillen in werkwijzen en culturen, afnemende aandacht, en beperkte tijd en capaciteit, zijn soepel samenwerken en leren niet ‘normaal'. Samenwerking is bovendien niet onbegrensd: wettelijke doelstellingen, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden stellen grenzen aan de concentratie van macht en informatie, ook omwille van legitimiteit en ter bescherming van burgers.