Preventie en bestrijding van burnout bij leraren: Een haalbaarheidsstudie

Conclusies van internationaal onderzoek zijn in hoge mate consistent inzake de grote invloed die wanordelijk gedrag van leerlingen heeft op het ontstaan van burnout bij docenten. Ook het in Nederland uitgevoerde (longitudinale) onderzoek bevestigt dat wanordelijk gedrag van leerlingen kan leiden tot burnout bij docenten. Burnout bij docenten kan worden verklaard met behulp van de zogenaamde self-efficacytheorie. De Engelstalige term self-efficacy wordt gebruikt in de betekenis van “de ervaren persoonlijke doeltreffendheid”. Het houdt de persoonlijke overtuiging en het oordeel in dat men in het bezit is van vaardigheden die nodig zijn om een bepaalde taak met succes te kunnen volbrengen. Uit (longitudinaal) onderzoek bleek dat docenten die hun eigen vaardigheden om orde te houden laag inschatten (zwakke self-efficacy), bij een gelijk niveau van wanorde tijdens de les vijf maanden later meer burnoutsymptomen vertoonden dan docenten die veel vertrouwen hadden in hun eigen vaardigheden om orde te houden (sterke self-efficacy). Indien burnout bij docenten mede afhankeijk blijkt te zijn van hun self-efficacy, betekent dit ten eerste dat de kans op het ontstaan van burnout bij docenten kan worden verkleind door hun self-efficacy te versterken. Ten tweede zullen ook docenten die reeds te maken hebben met burnout er baat bij ondervinden wanneer hun self-efficacy via een interventieprogramma wordt versterkt. Uit velerlei onderzoek blijkt dat self-efficacy plooibaar is en door middel van interventieprogramma’s te veranderen of te versterken is. Interventieprogramma’s die op basis van deze concrete richtlijnen zijn ontwikkeld, bleken in evaluatieonderzoek effectief te zijn. De concrete richtlijnen voor versterking van de self-efiicacy kunnen worden toegepast bij het ontwerp van een interventieprogramma met als doel de self-efficacy bij docenten te versterken. De kans dat zij burnout raken, wordt aanzienlijk verkleind. Te verwachten is dat met de inzet van een interventieprogramma zeker tot 10% minder afkeuringen met als indicatie burnout zullen plaatsvinden. De kans op herstel en terugkeer op de arbeidsmarkt is groot voor docenten die reeds burnoutverschijnselen vertonen.