Samenhangend lees- en schrijfonderwijs in het schoolvak Nederlands: Een bespreking van onderzoek naar effecten en didactiek van samenhangend lees- en schrijfonderwijs in het voortgezet onderwijs

Lezen en schrijven worden binnen het standaardtaalonderwijs verkaveld aangeboden. Vanuit functioneel, cognitief en sociocognitief perspectief bezien staan de vaardigheden echter niet los van elkaar. Daarom is het aannemelijk dat samenhangend onderwijs in lezen en schrijven beide vaardigheden ten goede komt. Dit artikel presenteert een onderbouwde definitie van samenhangend lees- en schrijfonderwijs en bespreekt het empirische onderzoek naar de effecten van samenhangend lees- en schrijfonderwijs. Samenhangend lees- en schrijfonderwijs (i) bevat een gebalanceerde instructie die in gelijke mate op beide vaardigheden is gericht met als doel het verbeteren van beide vaardigheden, (ii) stelt verbindende elementen van functionele, cognitieve of sociocognitieve aard aan de orde en (iii) maakt de samenhang tussen lezen en schrijven voor leerlingen expliciet door deze te benoemen of door het onderwijs te richten op een van de verbindende elementen. Een systematische zoektocht naar literatuur over effectief samenhangend leesen schrijfonderwijs leverde slechts enkele studies op. In onze literatuurreview concluderen we dat deze studies methodologisch dermate verschillen dat we geen algemene conclusies kunnen trekken over effectiviteit. We identificeren in onze analyse wel drie mogelijk effectieve elementen, namelijk inzet van: overeenkomstige strategieën, kennis van tekstkenmerken en kennis van retorische overeenkomsten tussen lezen en schrijven.