Zelfgestuurd leren en het opleiden van leraren: waarom, hoe en wat?

De kennis en vaardigheden van studenten om het eigen leerproces te kunnen plannen, monitoren, controleren en evalueren is een cruciale voorwaarde voor het leren nu en straks. Kenmerkend aan dit zelfgestuurd leren (ZGL) is dat het verwijst naar een proactief en constructief proces waarbij studenten zelf initiatieven ondernemen, doorzettingsvermogen tonen en adaptief hun eigen leerproces vormgeven. Gezien het belang van ZGL voor het leren en voorbereiden van studenten op de kennismaatschappij van de 21ste eeuw, is het essentieel dat er in het hoger onderwijs expliciet aandacht wordt gegeven aan het effectief stimuleren en ondersteunen hiervan. Maar het is niet eenvoudig om ZGL te implementeren in het curriculum van de lerarenopleiding. In dit hoofdstuk beschrijven we waarom ZGL essentieel is in de lerarenopleiding, hoe ZGL kan worden geïntegreerd in het curriculum en wat nodig is om dat te realiseren. Na een definiëring van ZGL waarbij ook het belang aan bod komt (waarom), bespreken we een model met ontwerpprincipes voor het implementeren van ZGL binnen lerarenopleidingen primair onderwijs (hoe). Tenslotte illustreren we de toepassing van deze principes door het beschrijven van een drietal casussen (wat). De eerste twee casussen richten zich op het opleiden van pabostudenten; de derde casus beschrijft de wijze waarop de principes zijn gebruikt voor het professionaliseren van basisschoolleraren. Op deze wijze bieden we praktische aanknopingspunten voor het opleiden van zowel aankomende als zittende leraren in het basisonderwijs.