Bevordering van Zelfsturend leren bij Leerlingen in het Basisonderwijs middels de iSelf Professionaliseringsaanpak

Abstract

In de huidige samenleving wordt steeds vaker een beroep gedaan op zelfsturende vaardigheden van mensen om leiding te kunnen geven aan eigen leeractiviteiten. Hierdoor krijgt het zelfsturend leren in het basisonderwijs een prominentere rol. Ondanks dat zelfsturend leren leidt tot hogere leeropbrengsten en meer gemotiveerde leerlingen, is het noodzakelijk dat leerkrachten hier expliciet aandacht aan besteden. Onderzoek laat zien dat leerkrachten het belang van zelfsturend leren onderstrepen, maar nog onvoldoende in staat zijn om de benodigde vaardigheden bij leerlingen te bevorderen. Om leerkrachten in het basisonderwijs te voorzien van de benodigde kennis en vaardigheden rondom zelfsturend leren, is de iSelf professionaliseringsaanpak ontworpen (Sins et al., 2018). In dit onderzoek is getracht antwoord te geven op de vraag hoe leerkrachten middels de iSelf professionaliseringsaanpak de door leerlingen en henzelf ervaren mogelijkheden voor zelfsturend leren binnen het domein wereldoriëntatie kunnen beïnvloeden.
Dit onderzoek is gebaseerd op een pre-experimenteel ontwerp met een pre-test-posttestontwerp met een onderzoeksgroep bestaande uit 65 leerlingen en 5 leerkrachten van een Nederlandse basisschool voor regulier en speciaal basisonderwijs. Bij deze groep is voorafgaand en aansluitend aan de iSelf professionaliseringsaanpak gevraagd respectievelijk de ‘iSelf-vragenlijst, versie voor de leerling’ en de ‘iSelf-vragenlijst, versie voor de leerkracht’ (Sins et al., 2018) met in totaal 54 items per vragenlijst over zelfsturend leren in te vullen. De resultaten van de iSelf-vragenlijsten zijn middels een gepaarde t-test met elkaar vergeleken om het verschil in de ervaren mogelijkheden voor zelfsturend leren bij de leerlingen en de leerkrachten binnen het domein wereldoriëntatie te meten. Bovendien hebben de leerkrachten, net als de iSelf-trainer, op basis van eigen videomateriaal driemaal een ‘iSelf-observatieformulier’ (Sins et al., 2018) ingevuld om elkaars instructiegedrag in kaart te brengen. Deze iSelf-observatieformulieren zijn kwalitatief met elkaar vergeleken om na te gaan in hoeverre leerkrachten op eenduidige wijze geobserveerd strategiegebruik interpreteren.
De kwantitatieve resultaten toonden aan dat er sprake was van significante verschillen tussen de gemiddelde scores op de voor- en nameting op zowel de gehele ‘iSelf-vragenlijst, versie voor de leerling’ als de gehele ‘iSelf-vragenlijst, versie voor de leerkracht’. Uit de kwalitatieve resultaten bleek enerzijds dat de leerkrachten veelal dezelfde strategieën voor zelfsturend leren lieerden aan het strategiegebruik van de geobserveerde collega’s, maar dat deze interpretaties in mindere mate overeenkwamen met de duidingen van de iSelf-trainer. Anderzijds bleken de antwoorden van de deelnemende leerkrachten verdeeld te zijn op de vraag of de geobserveerde strategieën impliciet of expliciet werden aangeboden. Geconcludeerd kan worden dat voor de onderzoeksgroep geldt dat de betreffende leerlingen en leerkrachten na de iSelf professionaliseringsaanpak binnen het domein wereldoriëntatie meer mogelijkheden voor zelfsturend leren zijn gaan ervaren. Dit onderzoek toont tevens aan dat leerkrachten strategiegebruik verschillend interpreteren en kennis ontbreekt over impliciet en expliciet strategiegebruik met betrekking tot zelfsturend leren.

Date of Award	28 Jun 2019
Original language	Dutch
Supervisor	Emmy Vrieling - Teunter (Supervisor), Hans Hummel (Examiner) & Inge van der Wurff (Examiner)