De Bijdrage van de iSelf-aanpak aan Zelfgestuurd Leren van Leerlingen in het Basisonderwijs.

Abstract

De grote hoeveelheid beschikbare informatie en snelle technologische ontwikkelingen in de huidige maatschappij vragen om een andere manier van omgaan met informatie (Dignath, Büttner, & Langfeldt, 2008; Onderwijsraad, 2014). Zelfgestuurd leren wordt gezien als een van de sleutelcomponenten voor een leven lang leren (Dignath et al., 2008). Om leerlingen in het basisonderwijs zelfgestuurd te laten leren is het geven van effectieve instructie van belang (Vrieling, Stijnen, & Bastiaens, 2018). In de praktijk blijkt deze instructie echter vaak niet effectief. De iSelf-professionaliseringsaanpak is ontwikkeld om leerkrachten te voorzien van kennis en vaardigheden met betrekking tot zelfgestuurd leren, zodat zij hier in hun lespraktijk meer aandacht voor hebben. Er wordt gewerkt met drie pijlers voor effectieve instructie: expliciete instructie, differentiatie en integratie. In voorliggend onderzoek is bekeken in hoeverre leerlingen en leerkrachten hebben ervaren dat er in de lessen meer aspecten worden toegepast die de aandacht voor zelfgestuurd leren vergroten nadat de leerkracht in 2016-2017 of in 2018-2019 de iSelf-training heeft gevolgd. Dit onderzoek is gebaseerd op een explanatory sequential mixed-methods design (Creswell, Klassen, Plano Clark, & Smith, 2011) waarbinnen een kwantitatieve analyse werd uitgevoerd met een pre-test-posttest design. Hiervoor werd een vragenlijst gebruikt bestaande uit 54 items. Na een validiteits- en betrouwbaarheidsanalyse werden 33 items meegenomen, verdeeld over vijf factoren: Begeleiden en Beoordelen, Taakvoorbereiding, Leerdoelen, Zelfsturing bij Problemen en Samenwerken. Voorafgaand aan de iSelf-training hebben in 2016-2017 en 2018-2019 in totaal 180 leerkrachten en 2783 leerlingen de vragenlijst ingevuld. De leerkrachten uit de experimentele conditie hebben vervolgens de iSelf-training gevolgd, de leerkrachten uit de controle conditie hebben dit niet gedaan. Na afloop van de aanpak werd de vragenlijst weer door leerlingen en leerkrachten van beide condities ingevuld. De resultaten van de meetmomenten en de condities werden vervolgens per jaar, voor leerkrachten en leerlingen afzonderlijk, middels een 2x2 repeated measures design met elkaar vergeleken. Hierbij werd met behulp van de vijf factoren gekeken naar de mate waarin de toepassing van aspecten die de aandacht voor zelfgestuurd leren vergroten is toegenomen. De kwalitatieve analyse betrof een restrospectief interview met vijf leerkrachten die in 2018-2019 hebben deelgenomen aan de aanpak. De resultaten van de interviews werden gekoppeld aan de resultaten van de kwantitatieve analyse. De resultaten laten zien dat de iSelf-aanpak in beperkte mate lijkt te hebben gezorgd voor een toename in de toepassing van aspecten die de aandacht voor ZGL tijdens de lessen vergroten op het gebied van de factoren Begeleiden en Beoordelen, Taakvoorbereiding en Samenwerken. Deze toename werd ervaren door leerlingen. Er zijn echter ook een aantal beperkingen die maken dat deze conclusie voorzichtig moet worden geïnterpreteerd. Zo waren de resultaten van de leerlingen niet voor beide jaren gelijk, wat mogelijk werd veroorzaakt door een verandering in de interventie. Daarnaast kwamen de resultaten van de leerlingen en leerkrachten niet overeen en vonden de interviews pas een jaar na het afronden van de training plaats. Na de verandering van de interventie ervaren de leerlingen dat er tijdens de lessen meer aspecten worden toegepast op het gebied van Begeleiden en Beoordelen: zij zien deze aspecten terug in de instructies, de feedback en de ondersteuning van de leerkracht. De resultaten vanuit de interviews lijken dit gedeeltelijk te ondersteunen. Leerkrachten lijken door de iSelf-aanpak meer gericht te zijn op het geven van expliciete instructie: een van de belangrijkste pijlers uit de aanpak en een belangrijke voorwaarde voor de bevordering van ZGL (Dignath & Büttner, 2018; Dignath et al., 2008; Kistner et al., 2010; Pintrich, 2002; Veenman, 2011; Zimmerman, 2002). De toename van expliciete instructie lijkt dus de belangrijkste opbrengst te zijn van de iSelf-aanpak.

Date of Award	10 Dec 2020
Original language	Dutch
Supervisor	Emmy Vrieling - Teunter (Supervisor) & Patrick Sins (Supervisor)