De Effectiviteit van Practica in de Lerarenopleiding Biologie Een onderzoek naar kenmerken die bepalend zijn voor de effectiviteit van practica binnen de practicumleerlijn van de lerarenopleiding Biologie aan Hogeschool Utrecht

Abstract

Practica hebben een belangrijke rol in het biologieonderwijs, uit veel onderzoeken blijkt dat de beoogde leeropbrengsten niet bereikt worden. Binnen de lerarenopleiding Biologie laat de effectiviteit van de practica te wensen over. Het doel van dit onderzoek was inzicht krijgen in de huidige leeropbrengsten en kenmerken die bepalend zijn voor de effectiviteit van practica. Om dit inzicht te krijgen werd exploratief onderzoek uitgevoerd, waarbij de vraag in welke mate de practicumleerlijn van de lerarenopleiding biologie een effectieve practicumleeromgeving vormt werd beantwoord. Hierbij is gebruik gemaakt van een mixed method om een zo compleet mogelijk beeld te kunnen geven. De kwalitatieve data is verzameld aan de hand van een documentanalyse, het uitvoeren van enkele observaties en het beoordelen van eindproducten. De kwantitatieve data is verzameld door het afnemen van een vragenlijst waarbij de perceptie van studenten en docenten in kaart zijn gebracht en zijn twee korte testen afgenomen om de mate van voorbereiding en aanwezigheid van voorkennis te toetsen. De onderzoekspopulatie bestond uit alle eerste- en tweedejaars voltijd biologiestudenten, ingeschreven in het studiejaar 2018-2019 (N=36) en alle betrokken docenten (N=9).
Uit dit onderzoek is gebleken dat de practicumtaken beknopt en volgens kookboekreceptuur zijn geschreven, een theoretisch kader ontbreekt of minimaal aanwezig is en dat de leerdoelen niet helder zijn geformuleerd of ontbreken. Er wordt weinig tot geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende cognitieve- en vaardigheidsniveaus van de studenten en geplande scaffolding ontbreekt. Studenten stellen vooral in het eerste leerjaar basale vragen en weinig verdiepende vragen en beheersten de laboratoriumvaardigheden nog onvoldoende. In het tweede leerjaar stellen studenten minder basale vragen en meer verdiepende vragen en worden de laboratoriumvaardigheden beter beheerst. Voorkennis is bij studenten niet altijd aanwezig en de voorbereiding op de practicumtaak is in de meeste gevallen onvoldoende. Het voorbereiden van de practicumtaak en het activeren van voorkennis wordt ook niet gestimuleerd. Docenten en studenten verschillen van perceptie als het gaat om de student cohesie, de openheid van practica en de mate van voorbereiding.
De resultaten laten zien de practicumleerlijn van de lerarenopleiding Biologie elementen van een effectieve practicumleeromgeving bevat, maar nog niet volledig in overeenstemming is met wat er over effectieve practicumleeromgevingen bekend is. Hieruit komt een verbeter behoefte naar voren, het is daarom aan te bevelen een vervolgonderzoek uit te voeren naar de effectiviteit van de volledige practicumleerlijn. Een mogelijke methode om dit onderzoek uit te voeren is Educational Design Research gericht op het verbeteren van de practicumleerlijn en de effectiviteit van de practica te verhogen. Deze methode van onderzoek maakt het namelijk mogelijk gedurende het onderzoek interventies te ontwikkelen, de practicumleerlijn aan te passen en tegelijkertijd de effectiviteit van de gedane interventies te onderzoeken.

Date of Award	18 Mar 2019
Original language	Dutch
Supervisor	Elwin Savelsbergh (Supervisor) & Inge van der Wurff (Supervisor)