De Formatieve Toetscyclus en Rubrics voor Onderzoeksvaardigheden in het Basisonderwijs

: Een impactstudie naar Inzicht in Eigen Leerproces en Ervaring van Leerlingen en Docenten met Rubrics

Abstract

Veel basisscholen werken met de didactiek onderzoekend leren, waarbij leerlingen niet alleen kennis maar ook onderzoeksvaardigheden ontwikkelen. Docenten hebben vaak moeite met het volgen en stimuleren van de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden bij leerlingen. Docenten hebben onvoldoende kennis en vaardigheden om onderzoekend leren te begeleiden. Ook hebben docenten behoefte aan een meetinstrument om de ontwikkeling van vaardigheden bij leerlingen te volgen. Formatieve beoordeling is een krachtige instructiestrategie om begeleiding van leerlingen vorm te geven. Enerzijds omdat het voorziet in effectieve methoden zoals rubrics die het leerproces inzichtelijk maken. Anderzijds omdat het begeleidingsproces hiermee gestructureerd ingericht kan worden. De formatieve toetscyclus geeft docenten mogelijk steun om formatieve beoordeling gestructureerd aan te bieden. Er is echter nog weinig empirisch bewijs naar toepassing van formatieve beoordeling.
Het doel van dit onderzoek is om kennis en inzicht te krijgen over de impact van de toepassing van de formatieve toetscyclus bij het gebruik van rubrics op het inzicht eigen leerproces van leerlingen bij onderzoekend leren. Daarnaast is het doel kennis en inzicht krijgen over de toepassing van de formatieve toetscyclus bij het gebruik van rubrics en de ervaring die leerlingen en docenten hierdoor hebben met het gebruik van rubrics.
Er was sprake van een mixed method design waarbij zowel kwantitatieve als kwalitatieve data is verzameld. Tijdens dit onderzoek zijn met 2 docenten rubrics voor onderzoeksvaardigheden ontwikkeld. Daarna zijn deze rubrics door 38 leerlingen (verdeeld over 2 groepen) en de 2 docenten ingezet als interventie tijdens 3 lessen. Eén docent is getraind in de toepassing van de formatieve toetscyclus en heeft dit gebruikt bij het inzetten van de rubrics. De andere docent is niet getraind in de toepassing van de formatieve toetscyclus en heeft dit dus niet gebruikt bij het inzetten van de rubrics. De leerlingen hebben de rubrics gebruikt tijdens zelf- en peerbeoordeling van hun onderzoeksvaardigheden.
De kwantitatieve dataverzameling bestond uit een voor- en nameting bij leerlingen om het inzicht in eigen leerproces van onderzoekend leren te meten. De kwalitatieve dataverzameling bestond uit 3 lesobservaties, 3 focusgroepen met leerlingen en 3 interviews met de docenten. De kwantitatieve dataverzameling is statistisch getoetst om te onderzoeken of de interventie leidde tot verschil tussen de twee groepen wat betreft het inzicht in eigen leerproces van onderzoekend leren. De kwalitatieve data is verwerkt in een data-analyse matrix en om te onderzoeken wat de ervaring van leerlingen en docenten was met het gebruik de rubrics.
Het onderzoek toonde aan er voor de interventie geen verschil was tussen de groepen wat betreft inzicht in eigen leerproces bij onderzoekend leren. Na de interventie had de groep waar de formatieve toetscyclus is toegepast een significant hoger inzicht in eigen leerproces van onderzoekend leren had dan de groep waar de formatieve toetscyclus niet is toegepast. Tevens hadden de leerlingen en docent uit de groep waar de formatieve toetscyclus is toegepast positieve ervaringen met het gebruik van de rubrics. De leerlingen en docent uit de groep waar de formatieve toetscyclus niet is toegepast hadden minder positieve ervaringen met het gebruik van de rubrics. In dit onderzoek lijkt de toepassing van de formatieve toetscyclus positieve impact te hebben gehad op inzicht in eigen leerproces van onderzoekend leren bij leerlingen en de ervaring die leerlingen en de docent hebben met het gebruik van rubrics. Dit onderzoek geeft echter aanleiding voor uitgebreider en grootschaliger onderzoek naar de toepassing van de formatieve toetscyclus bij het gebruik van rubrics.

Date of Award	3 Sept 2019
Original language	Dutch
Supervisor	Migchiel van Diggelen (Supervisor)