De Invloed van Gehoorschade op Klasmanagement

: Een Verkennende Casestudie over Auditieve Perceptie bij Leerkrachten met Gehoorschade

Abstract

Lesgeven is een complexe activiteit. Naast aandacht voor de leerstof en het vlotte verloop van een les, dienen leerkrachten ook het overzicht te bewaren over de atmosfeer in de klas en de voortgang van de leerlingen. Zij moeten daarbij oog hebben voor signalen die uit de klas komen, en elk individu de gewenste aandacht geven. Eerder onderzoek naar visuele expertise bracht aan het licht dat ervaren leerkrachten, ten opzichte van novieten, hun blik meer focussen in de klas omdat ze een diepere kennis van klassituaties hebben. Hierdoor merken ze sneller problemen op en zijn ze beter in staat om deze te voorkomen. Leerkrachten passen hier hun klasmanagement aan, gebaseerd op de visuele informatie die ze ontvangen.
In deze casestudie werd onderzocht welk effect het niet meer optimaal functioneren van een ander zintuig dan het zicht, namelijk het gehoor, heeft op klasmanagement. Er werd gezocht naar antwoorden op de vragen welke beperkingen of problemen de gehoorschade oplevert, welke oplossingen of compensaties de leerkracht met gehoorschade hanteert en wat de invloed is op het klasmanagement. Tot nu toe is er nog weinig onderzoek gedaan op dit terrein.
Verschillende leerkrachten met gehoorschade vulden een online-vragenlijst in, waarna van vijf actieve leerkrachten een interview werd afgenomen. Deze leerkrachten komen uit de verschillende onderwijsniveaus, en hebben een verschillend ervaringsniveau. Alle leerkrachten gaven aan dat de gehoorschade bepaalde belemmeringen met zich meebrengt bij het lesgeven, en dat ze hiervoor oplossingen zoeken.
Hun klasmanagement is aangepast aan het feit dat ze sommige geluiden, zoals stemmen van leerlingen, niet altijd kunnen horen. De leerkrachten compenseren hun gehoorverlies zo veel mogelijk door hetgeen ze horen te koppelen aan hetgeen ze zien. Ze zorgen ervoor dat ze zich aanpassen aan het geluid, door zich bijvoorbeeld dichter bij de bron te begeven. Deze vorm van preventie, waarbij de leerkracht probeert te voorkomen dat geluiden verloren gaan, wordt gekoppeld aan het actief aanpassen van de werkvormen in de klas. Dat leerkrachten zowel hun klasmanagement als hun houding aanpassen, is van belang voor het welbevinden en het functioneren van zowel de leerkracht zelf, als voor de leerlingen. In dit onderzoek werden enkele verschillen in auditieve perceptie of aanpassing van het klasmanagement gevonden, die kunnen worden toegeschreven aan een verschil in expertise. Ervaren leerkrachten voorzien wat er kan gebeuren als de klas niet goed in de hand wordt gehouden. Hun kennis van klassituaties is uitgebreider, waardoor ze sneller de situatie kunnen inschatten.
Onderzoek naar preventie van gehoorproblemen in klassituaties en naar het welbevinden van leerkrachten met gehoorproblemen die voor de klas willen blijven staan, wordt aanbevolen. Tot slot wordt aangegeven dat dit onderzoek deels kan bijdragen aan verder onderzoek naar auditieve expertise.

Date of Award	8 Aug 2018
Original language	Dutch
Supervisor	Jan van Bruggen (Supervisor) & Jo de Neubourg - Boon (Examiner)