Een moeilijke geschiedenis

: Een kwalitatief onderzoek naar de uitdagingen van leerkrachten geschiedenis in het huidig Vlaams secundair onderwijs bij het lesgeven over het Belgisch koloniaal verleden

Abstract

Vele scholen zijn op dit moment een mengelmoes van verschillende culturen. Door de toenemende interesse, maar ook controverse, rond het Belgische koloniale verleden is het belangrijk om de rol van de leerkracht Geschiedenis in het Vlaams secundair onderwijs te onderzoeken bij de vormgeving van het Belgisch koloniaal verleden en de moeilijkheden die hiermee gepaard gaan. Daarom staat in dit onderzoek de volgende hoofdvraag centraal: wat zijn de uitdagingen van leerkrachten Geschiedenis bij het lesgeven over het Belgisch koloniaal verleden in het huidig Vlaams geschiedenisonderwijs?
Het is een kwalitatief onderzoek waar aan de hand van vijftien interviews met leerkrachten Geschiedenis op zoek is gegaan naar het antwoord op de hoofdvraag. Daarna werd een verticale en horizontale analyse van de interviews gemaakt. De verticale analyse heeft als resultaat een synthesetekst op te stellen, de horizontale analyse om op het spoor te komen van gelijkenissen en verschillen. Om deze analyses nog grondiger te voeren, is gebruik gemaakt van het computerprogramma Nvivo.
De bevraagde leerkrachten Geschiedenis gaan allemaal met deze moeilijke geschiedenis aan de slag. Ze vinden het Belgisch koloniaal verleden een belangrijk thema om bespreekbaar te maken in de klas. Alle leerkrachten stellen dat het een uitdaging is om een evenwicht te vinden tussen herinneren en de inhoud van het Belgisch koloniaal verleden. Ze geven allen aan dat deze moeilijke geschiedenis van het Belgisch koloniaal verleden kan leiden tot controverse in de klas. Vooral leerlingen met Afrikaanse roots voelen zich aangesproken door dit thema en tonen hun gevoelens duidelijk aan de klasgroep. De link tussen het koloniaal verleden en racisme wordt door deze leerlingen tijdens de lessen vaak opgemerkt. Er is ook een groot deel van de leerlingen die er onverschillig onder blijft. Bij de witte leerlingen horen leerkrachten eveneens signalen van onbegrip. De meerderheid van de leerkrachten voelt zich niet voorbereid om deze discussies op een juiste manier te begeleiden. Ze beschrijven hiaten in hun opleiding in verband met de inhoud over het Belgisch koloniaal verleden, alsook over het klasmanagement in verband met emotionele thema’s. Desondanks, gaan ze deze uitdagingen niet uit de weg en vinden ze het deel ‘herinneren’ een zinvolle bijdrage aan het lesgebeuren. De leerkrachten geven aan te weinig lestijd te krijgen om deze moeilijke geschiedenis op een correcte manier te behandelen. Daarenboven krijgt de leerkracht geschiedenis een vierdubbele opdracht: die van opvoeder, pedagoog, psycholoog en docent. De leerkrachten voelen zich overvraagd en voelen de druk dat heel wat maatschappelijke problemen, in dit geval de gebrekkige kennis van het koloniaal verleden, moeten worden opgelost door de lessen geschiedenis.

Date of Award	23 Dec 2022
Original language	Dutch
Supervisor	Susan Hogervorst (Supervisor) & Pieter de Bruijn (Examiner)