Een Onderzoek naar de Relatie tussen Sensorische Prikkelverwerking, Executieve Functies en Schoolprestaties in groep 1 tot met 3 van het reguliere basisonderwijs

Abstract

Van kinderen wordt op een steeds jongere leeftijd verwacht dat ze zich conformeren naar het schoolse leren. Maar het blijkt dat niet alle kinderen hiertoe in staat zijn, zij zijn nog niet schoolrijp. Dit beïnvloedt de schoolprestaties negatief (Hamerslag, Oostdam & Tavecchio, 2015; Tavecchio, 2012). Uit diverse onderzoeken blijkt ook dat zowel de executieve functies (EF’s) als de sensorische prikkelverweking (SP) de schoolprestaties beïnvloeden (Critz, Blake & Nogueria, 2015; Diamond, 2013; Dunn, 1997; Dunn, 2007; Dunn, 2013). Zowel EF’s als SP zijn nog volop in ontwikkeling, wat maakt dat kinderen mogelijk nog niet schoolrijp zijn. Er is tot nu toe vooral gekeken naar SP en EF’s apart in relatie tot de schoolprestaties. De relatie tussen hen beiden is nog niet eerder onderzocht, waardoor kennis over een mogelijke relatie tussen deze constructen ontbreekt. Doel van dit onderzoek is om te onderzoeken hoe SP en EF’s in relatie met elkaar en met schoolprestaties staan bij kinderen, in groep 1 tot en met groep 3, om hiermee het eerder genoemde kennistekort aan te vullen en het kan mogelijk aanvullende kennis geven rondom schoolrijpheid. De mogelijke relatie is onderzocht door een correlationeel onderzoek, waarbij er gebruik gemaakt is van een gestratificeerde aselecte steekproef. 61 kinderen uit de groepen 1 tot en met 3 van diverse reguliere basisscholen uit Zeeland en Noord-Holland deden mee aan dit onderzoek. De scholen werden zowel per mail als telefonisch benaderd. Om de data met betrekking tot de schoolprestaties te verzamelen is gebruik gemaakt van de Citotoetsen rekenen, spelling en woordenschat/taal voor kleuters. De SP is gemeten aan de hand van de Sensory Profile (SP-NL; Dunn, 2006), die ingevuld werd door de ouders/verzorgers. De data betreffende EF’s is verzameld door middel van de afname van twee testen: (1) de digit span (Wechsler, 2003) om updating te meten, (2) de hearts and flowers task (Davidson, Amso, Anderson & Diamond, 2006), waarbij de tweede subtaak gebruikt is om inhibitie te meten en de derde subtaak gebruikt is om shifting te meten. Er blijkt uit de analyses van dit onderzoek geen verschillen te bestaan tussen de leeftijd en het geslacht met betrekking tot EF’s en SP. Daarnaast kan geconcludeerd worden dat er een mogelijke relatie bestaat tussen SP, EF’s en schoolprestaties, met name bij het schoolvak spelling. Hierbij ging het om EF inhibitie in combinatie met SP-kwadranten sensor, vermijder en toeschouwer. Dit houdt in dat de voorspellende waarde van SP-gedrag op de score van spelling bij kinderen met een lagere score op inhibitie kleiner is dan bij kinderen met een hogere score op inhibitie. Dit behoeft verder onderzoek. Het onderzoek heeft nieuwe kennis opgeleverd ten aanzien van de relatie tussen SP, EF’s en schoolprestaties, tevens zijn er nieuwe aanknopingspunten ontstaan voor vervolgonderzoek. De nieuwe kennis kan docenten en andere onderwijsprofessionals ondersteunen in de begeleiding van de nog niet schoolrijpe leerlingen die problemen hebben met EF’s of SP. Leerlingen kunnen door hen geholpen worden met het aanleren van strategieën om de EF’s te trainen en bij het reguleren van prikkels.

Date of Award	8 Jan 2020
Original language	Dutch
Supervisor	Céleste Meijs (Supervisor)