Film by the Sea (FbtS) 1999-heden: tussen lage drempel en hoge lat

: Over de culturele legitimering van een filmfestival in de Nederlandse periferie

Abstract

Het onderwerp van deze scriptie sluit aan bij het internationale wetenschappelijke onderzoek naar de culturele legitimatie van filmfestivals zoals dat zich sinds het laatste decennium van de twintigste eeuw heeft ontwikkeld. Het grootste deel van dat onderzoek heeft betrekking op de grotere, meestal door de FIAPF geaccrediteerde, festivals. Deze studie gaat echter over een kleiner festival -Film by the Sea (FbtS)- dat sinds 1999 jaarlijks georganiseerd wordt in de in het Zuidwestelijk deel van Nederland gesitueerde stad Vlissingen.
Het theoretisch kader is gebaseerd op de theorieën van de filosoof en socioloog Pierre Bourdieu en de inzichten van Marijke de Valck over de culturele legitimatie van filmfestivals. Bourdieus concepten over veld, kapitaal, habitus en distinctie zijn gebruikt als structuur voor de analyse van de casus FbtS. De Valcks ideeën over de invloed van ‘fostering art’, ‘adding value’ en ‘cultivating taste’ op de manier waarmee filmfestivals hun culturele aanzien willen ontwikkelen en bevorderen, zijn bij de analyse een bruikbare aanvulling gebleken.
De culturele kiemcellen van FbtS dateren, dankzij de toename van de belangstelling voor de arthousefilm in Zeeland, uit de jaren zestig van de twintigste eeuw. Aan het eind van die eeuw vestigde zich in Vlissingen het voor Zeeuwse begrippen grote (commerciële) bioscoopcomplex CineCity. Deze twee omstandigheden vormden de basis voor het ontstaan van het evenement dat zich wil profileren als een internationaal festival dat films met een hoge kwaliteit vertoont voor een zo groot mogelijk publiek. Het festival positioneert zich op grond van het bezoekersaantal als het vierde filmfestival van Nederland en het grootste culturele evenement van Zeeland.
Het stimuleren van kunst komt bij FbtS met name aan de orde in zijn specialisatie, film en literatuur. Het toevoegen van waarden en het cultiveren van smaak komen tot uiting in de keuze van de rolprenten,de bijkomende programmaonderdelen en de competities van het festival. De programmering van FbtS kent ook regelmatig effecten die als spraakmakend en entertainement beschouwd kunnen worden. De samenwerking met overheden, diverse culturele en onderwijskundige instellingen en het bedrijfsleven speelt hierbij ook een belangrijke rol in verband met financiële, logistieke en artistieke ondersteuning.
Het internationale effect van het festival is aanwezig, zij het beperkt. Op nationaal niveau slaagt het festival met wisselend succes erin belangstelling voor zijn programma-aanbod en competities te verwerven. Op regionaal niveau neemt het festival op het gebied van cultuur in het algemeen en cinema in het bijzonder een vooraanstaande positie in. Het filmaanbod van FbtS kan bij deskundigen op waardering rekenen vanwege de kwalititeit en de vaak voorkomende exclusiviteit. In het tweede decennium van zijn bestaan is het
(overigens niet teleurstellende) aantal bezoekers niet verder gegroeid. Er zijn aanwijzingen dat bij een deel van de (potentiële) bezoekers de voorkeur voor arthousefilms en de bijbehorende programmaonderdelen lang niet altijd in goede aarde vallen: het gevoel is ontstaan dat het festival niet voor hen bedoeld is. De doelstellingen van het streven naar hoge kwaliteit en het bereiken van een groot publiek staan daardoor wel eens met elkaar op gespannen voet.

Date of Award	16 Dec 2020
Original language	Dutch
Supervisor	T van Oort (Supervisor) & Janny Bloembergen - Lukkes (Examiner)