Het Effect van Hulpmiddelen bij Basisschoolkinderen met Auditieve of Visuele Sensorische Prikkelverwerkingsproblemen. Scoren Kinderen met Auditieve of Visuele Prikkelverwerkingsproblemen in het Primair Onderwijs (PO) Beter op een Reken- en Concentratietoets met een Geluiddempende Hoofdtelefoon of Houten Concentratiescherm dan zonder Hulpmiddel?

Abstract

Kinderen met concentratieproblemen kunnen nadelige gevolgen ervaren op het gebied van schoolprestaties. De concentratieproblemen hebben mogelijk een relatie met sensorische prikkelverwerking (SP). Hersenen verwerken prikkels bewust wanneer ze een bepaalde drempelwaarde bereiken. Deze prikkels worden langzaam (hoge prikkeldrempel), of snel (lage prikkeldrempel) opgemerkt. Ook zelfregulatie is van invloed op de SP en kan actief of passief zijn. Kinderen met een actieve zelfregulatie ondernemen actie om de hoeveelheid en type prikkels (modaliteiten: visueel/auditief), toe te voegen of weg te laten om hun optimum te bereiken, waar kinderen met een passieve zelfregulatie dingen laten gebeuren om daarna pas te reageren. Als een drempel- en zelfregulatiecontinuüm worden gecombineerd, levert dit vier basisprofielen (Sensor-Zoeker-Vermijder-Toeschouwer) op. Met de Sensory-Profile-NL wordt bepaald hoe een kind op deze SP-basisprofielen en modaliteitsprofielen scoort, welke zijn ingedeeld in drie categorieën: minder/gemiddeld/meer. Scholen zetten sensorische hulpmiddelen in om kinderen te helpen met het reguleren van hun SP, echter zonder wetenschappelijk bewijs. Het Wiebelkinderen Onderzoek naar Betere Breinprestaties en Leereffecten (WOBBLE) is het vertrekpunt van het huidige onderzoek, waarbij gekeken wordt naar het effect van sensorische hulpmiddelen op de aandacht- en rekenprestaties.
Centraal staat de onderzoeksvraag: “Scoren kinderen met auditieve/visuele prikkelverwerkingsproblemen in het PO beter op een reken- of concentratietoets met een geluiddempende hoofdtelefoon of een concentratiescherm dan zonder sensorisch hulpmiddel?” De prevalentie van de modaliteiten visueel/auditief en de mogelijke relatie tussen de frequenties van de SP-profielcategorieën en de leeftijd van het kind worden onderzocht.
Correlationeel onderzoek met een explanatory design (N=336) is gebruikt om de mogelijke relatie tussen de frequenties van SP-profielcategorieën en de leeftijd van het kind te onderzoeken. Experimenteel onderzoek met een within subjects design (N=72) geeft antwoord op de vraag of een hoofdtelefoon en concentratiescherm invloed hebben op de prestaties van kinderen met auditieve/visuele SP-problemen. Om de SP-profielcategorieën te bepalen vulden ouders de SP-NL in, inclusief leeftijd. Om te bepalen of de sensorische hulpmiddelen een effect hadden, voerden leerlingen in het experimentele deel de Bourdon-Vos en een rekentoets uit, terwijl ze een hoofdtelefoon, concentratiescherm of niks (controle conditie) gebruikten.
Voor de analyse werd gebruik gemaakt van het totaal aantal correct verwerkte stimuli op de Bourdon-Vos-test (SVA) en het totaal aantal goede antwoorden op de rekentoets. Data van het correlationeel onderzoek werd met een eenzijdige-ANOVA met post hoc analyses in SPSS24 geanalyseerd en de multilevel-analyse werd uitgevoerd met de data van het experimenteel onderzoek in Rstudio1.2.5033.
Voor de SP-profielen Zoeker en Sensor lag de leeftijd lager in de categorie minder dan gemiddeld dan in de categorie gemiddeld. Voor Toeschouwer en Vermijder lag de gemiddelde leeftijd in de categorie meer dan gemiddeld hoger dan in de categorie gemiddeld. Totaal had 36% van de basisschoolkinderen een visuele- en 39% een auditieve prikkelverwerking, afwijkend van het gemiddelde. Gebruik van een concentratiescherm had een significant positief effect op de SVA-scores, als er geen rekening werd gehouden met de modaliteitsprofielcategorieën. Indien er wel rekening werd gehouden met modaliteitsprofielcategorieën dan werden er geen significante effecten gevonden op de SVA-en de rekenprestaties.
In het basisonderwijs worden sensorische hulpmiddelen ingezet bij kinderen, ter bevordering van de SP-regulatie om de aandacht en leerprestaties te verhogen. Huidig onderzoek laat alleen een significant positief effect zien op de SVA-test door het gebruik van een concentratiescherm, ongeacht de modaliteitsprofielcategorieën. De onderzoeksopzet is echter gedeeltelijk aangepast door tekort aan participanten en aangevuld met de beschikbare data van de WOBBLE-studie, verder onderzoek is dan ook noodzakelijk.

Date of Award	10 Jun 2020
Original language	Dutch
Supervisor	Inge van der Wurff (Supervisor)