‘In de tuinen van Het Loo bloeien de controversen’

: De zienswijzen op de restauratie van paleis Het Loo (1956-1984)

Abstract

Centraal is dit onderzoek staan de verschillende zienswijzen op de restauratie van paleis Het Loo gedurende de jaren 1956-1984. Het restauratieplan van Royaards en Van Asbeck bepleitte een reconstructie van het paleis en de tuin naar de situatie zoals die eind zeventiende-eeuw was, ten tijde van koning-stadhouder Willem III. Niet iedereen deelde dat reconstructieplan. Met name in de jaren 1976-1978 leidde dat tot een brede discussie tot aan de Tweede Kamer toe.
Dit onderzoek heeft laten zien dat het Van der Wyck was die de eerste aanzet gaf tot deze discussie. Hij slaagde erin een tweetal Tweede Kamerleden, Rie de Boois (PvdA) en Els Veder-Smit (VVD), voor zijn standpunt te winnen. De polemiek tussen verschillende voor- en tegenstanders in (vak-)tijdschriften en de verslagen in dagbladen en op televisie waren een gevolg daarvan.
Ook is door het onderzoek duidelijk geworden dat de oppositie verdeeld was. Van der Wyck was de voornaamste woordvoerder van het zogenaamde negentiende-eeuwse ideaal. Temminck Groll vond dat geen enkele bouwhistorie aangetast mocht worden en verwoordde het conserverende standpunt. En dan was er nog een groep natuurdeskundigen die vonden dat de landschappelijke tuinaanleg in het geheel niet aangetast mocht worden. Boer was de voorvoerder daarvan.
Bij de restauratie van paleis Het Loo opteerden de restauratiearchitecten voor een reconstruerende aanpak. Internationaal werd echter een conserverende aanpak bepleit, zoals vastgelegd in het Charter van Venetië uit 1964. In 1984, het jaar waarin paleis Het Loo voor het publiek toegankelijk werd, bepaalde de overheid dat de conserverende aanpak voortaan leidend was. In die zin was de restauratie van paleis Het Loo een keerpunt in het denken over de wijze van restaureren.
Een aantal maatschappelijke ontwikkelingen droegen bij aan deze discussie. Ondanks democratiseringsprocessen, zoals inspraak, waren de restauratiearchitecten tot in de jaren 70 van de twintigste eeuw autonoom in hun doen en laten. Aandacht voor milieu en natuur kwam tot uiting bij de reconstructie van de formele tuin waarvoor tal van bomen achter het paleis geveld zouden moeten worden. Het kappen van deze bomen raakte een gevoelige publieke snaar.
Het onderzoek maakte ook duidelijk dat het Koninklijk Huis een voorstander was van het restauratieplan. Het herstel van de formele tuin en daarmee de metershoge tuinmuur kwam tegemoet aan de dringende wens tot privacy en behoefte aan veiligheid.

Date of Award	28 Aug 2023
Original language	Dutch
Supervisor	Pieter de Bruijn (Supervisor) & Gregor Langfeld (Examiner)