Opbrengstgericht Werken in de Klas met Leerlingen met Auditieve en Verstandelijke Beperkingen

Abstract

Opbrengstgericht werken wordt door de Inspectie van het Onderwijs sterk gestimuleerd om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen en de leeropbrengsten van de leerlingen te verhogen. Ook in het speciaal onderwijs is opbrengstgericht werken ingevoerd (Ledoux , Blok, Boogaard & Krüger, 2009). Onderzoek naar de effecten van opbrengstgericht werken in het speciaal onderwijs is echter nog nauwelijks gedaan. Alleen Meijer (2012) en Ledoux et al. (2009) deden onderzoek naar opbrengstgericht werken in het speciaal onderwijs. De doelstelling van dit onderzoek is om inzicht krijgen in de mate waarin opbrengstgericht gewerkt wordt in de groep in het speciaal onderwijs en hoe opbrengstgericht werken verder vorm gegeven kan worden in het speciaal onderwijs waar de onderwijsbehoeften van de leerlingen erg uiteen lopen. Deze doelstelling wordt onderzocht aan de hand van de vraagstelling ‘In welke mate zijn de aspecten doelen stellen, feedback geven, bijsturen/evalueren en differentiëren van opbrengstgericht werken aanwezig op groepsniveau in de praktijk van één school in het (voortgezet) speciaal onderwijs aan cluster 2 leerlingen met verschillende uitstroomperspectieven en welke aanbevelingen kunnen gedaan worden?’ Het onderzoek werd uitgevoerd onder alle leerkrachten van de afdeling met meervoudig communicatief beperkte (CMB) leerlingen op een cluster 2 school. Het onderzoeksdesign is een mixed design casestudy waarbij verkennend onderzoek naar opbrengstgericht werken in de klas uitgevoerd wordt door middel van een focusgroep interview, literatuuronderzoek, observaties in de klas en een vragenlijstonderzoek. Naar aanleiding van het focusgroep interview werd de vragenlijst ‘Opbrengstgericht werken voor docenten/managers’, welke ontwikkeld is door Meerkerk (2016) aangepast voor gebruik in het speciaal onderwijs. Tegelijkertijd met het vragenlijst onderzoek werden er observaties in verschillende klassen gedaan. Uit de resultaten blijkt dat er grote verschillen zijn tussen de leerlingen waarbij leerlingen met uitstroomprofiel Dagbesteding onderling meer van elkaar verschillen dan leerlingen met uitstroomperspectief Beschermde arbeid. Het onderwijs is hierdoor sterk individueel gericht; er wordt les gegeven op groepsniveau, maar binnen de les werken de leerlingen op hun eigen niveau aan de doelen van de leerlijn. Er wordt individueel gedifferentieerd en de leerlingen krijgen vooral individueel feedback. Ook het bijstellen van de les gebeurt op individuele basis. Alle aspecten van opbrengstgericht werken zijn aanwezig in het onderwijs, echter vooral op individueel niveau, meer dan op groepsniveau. Opbrengstgericht werken in het regulier onderwijs richt zich vooral op groepsniveau, terwijl uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat er binnen deze school vooral op individueel niveau opbrengstgericht gewerkt wordt. De conclusie van dit onderzoek is dat alle aspecten van opbrengstgericht werken aanwezig zijn in het onderwijs, echter vooral op individueel niveau, meer dan op groepsniveau. Vanuit de literatuur pleit men voor geïndividualiseerd onderwijs aan meervoudig beperkte leerlingen (Jones, Jones & Ewing, 2006). Wellicht dat de werkwijze van handelingsgericht werken beter aansluit bij deze diverse leerlingenpopulatie.

Date of Award	18 Jun 2018
Original language	Dutch
Supervisor	Steven Verjans (Supervisor) & Jo de Neubourg - Boon (Examiner)