Reflecteren moet dat echt?

: Het Effect van een Video Verrijkte Rubriek voor de Vaardigheid Samenwerken, ter Ondersteuning van de Doeloriëntatie, op de Motivatie voor en het Niveau van Reflecteren van Technasiumleerlingen

Abstract

Centraal binnen Technasium staat het vak Onderzoek & Ontwerpen (O&O), waarbij vwo en havo leerlingen in teamverband projectmatig werken aan actuele bèta-technische opdrachten uit de praktijk. Technasiumleerlingen worden gestimuleerd te reflecteren op hun vaardigheid om samen te werken. Uit eerder onderzoek blijkt dat leerlingen niet gemotiveerd zijn om te reflecteren. Ze geven aan het nut van reflectieopdrachten niet te ervaren en het gemeten niveau van reflecteren in de reflectieverslagen is laag. Mogelijke oorzaken, in de huidige onderwijsopzet, zijn het gebrek aan een duidelijk reflectiedoel en de mogelijkheid om regelmatig van reflectiedoel te wisselen. In deze masterthesis is onderzocht of het bieden van meer structuur, voor zowel het reflectieproces als doeloriëntatie, een positief effect had op de motivatie voor reflecteren en het reflectieniveau. Binnen dit onderzoek hebben twee interventies plaatsgevonden. Alle leerlingen hebben gedurende zes weken gewerkt met een reflectieformulier voorzien van prompts en hebben gereflecteerd op één gelijkblijvend reflectiedoel, namelijk samenwerken. Daarnaast is, met behulp van een quasi-experimenteel ontwerp, onderzocht of doeloriëntatie bij aanvang en gedurende het reflectieproces kan worden ondersteund met een Video Verrijkte Rubriek (VVR) voor de vaardigheid ‘samenwerken’. Aan het onderzoek, met een mixed method design, hebben 80 tweede en derdejaars Technasiumleerlingen, van vier klassen verdeeld over twee scholen deelgenomen. Leerlingen werden random over de experimentele en de controlegroep verdeeld. Leerlingen in de experimentele groep (n=44) kregen de beschikking over de VVR, bestaande uit een beoordelingsrubriek (rubric) waarin vaardigheidsniveaus van de vaardigheid ‘samenwerken’ waren beschreven en een video die het gewenste gedrag bij de vaardigheid liet zien. Iedere Technasiumleerling schreef vijf reflectieverslagen waarop de betreffende Technasium docent (n=5) wekelijks schriftelijke feedback gaf. Met een pre- en posttest is het reflectieniveau en de motivatie voor reflecteren gemeten. Het reflectieniveau in de reflectieverslagen werd gemeten met het codeerschema voor reflectieniveaus van Wallman et al. (2008). De motivatie werd gemeten met, een voor Technasiumleerlingen aangepaste versie van, de Motivated Strategies for Learning Questionnaires (MSLQ) van Pintrich et al. (1991). De onderzoeksresultaten laten zien dat alle Technasiumleerlingen, tijdens dit onderzoek, significant beter zijn gaan reflecteren. Er is geen significante stijging van motivatieniveau gemeten en er is geen significant verschil geconstateerd tussen de interventiegroep (met VVR) en de controlegroep voor motivatie en reflectieniveau. Uit de semigestructureerde interviews (in focusgroepen) kwam naar voren dat leerlingen uit de interventiegroep (n=12) de gehanteerde werkwijze prettig vonden. Ze gaven aan het nut van reflecteren meer te hebben ervaren dan tijdens de werkwijze voorafgaand aan het onderzoek. Het merendeel van de geïnterviewde leerlingen (n=9) had, na de klassikale introductie van de VVR en ondanks schriftelijke instructie, geen gebruik meer gemaakt van deze hulpmiddelen. Geconcludeerd kan worden dat de geboden structuur van het reflectieproces (doeloriëntatie, prompting en consistent doel) hebben bijgedragen aan een toename van perceptie van nut en gemeten toename van het reflectieniveau in de verslagen, maar niet aan de motivatie voor reflecteren. Verwachting is dat een VVR doeloriëntatie ondersteunt en kan zorgen voor een toename van reflectieniveau en motivatie. In vervolgstudies zal de VVR actief onder de aandacht van leerlingen moeten worden gebracht tijdens het reflectieproces.

Date of Award	26 Aug 2019
Original language	Dutch
Supervisor	Ellen Rusman (Supervisor) & Stefaan Ternier (Examiner)