Sluit de Begeleiding aan bij de Behoefte van de Zij-Instromer?

: Een Onderzoek Naar de Begeleiding aan Zij-Instromers in het Primair Onderwijs.

Abstract

De komende jaren loopt het lerarentekort in het primair onderwijs op tot zo’n vijfduizend fulltime leerkrachten (Adriaens et al., 2018). Eén van de maatregelen om dit tekort terug te dringen, is het opleiden en inzetten van zij-instromers. Zij-instromers zijn hoogopgeleid en hebben relevante beroeps- en maatschappelijke ervaring. Na het succesvol doorlopen van het geschiktheidsonderzoek kunnen zij binnen twee jaar het zij-instroomtraject afronden. Sinds 2018 zijn de zij-instromers na het geschiktheidsonderzoek direct bevoegd om voor de klas te staan (OCW, 2018).
Het zij-instroomtraject wint aan populariteit. Gemiddeld komt er één op de zes tot zeven leerkrachten in het basisonderwijs binnen via het zij-instroomtraject (Inspectie van het Onderwijs, 2021).
Tegelijkertijd is het nog geen onverdeeld succes. Ondanks een oriënterende fase en vervolgens de selectie tijdens het geschiktheidsonderzoek, valt tijdens de opleiding nog zo’n tien tot twintig procent van de zij-instromers uit. Eén van de redenen voor de uitval is het gebrek aan goede begeleiding voor de zij-instromer (Regioplan & ECBO, 2021). De begeleiding wordt op verschillende manieren ingevuld door de besturen en scholen in het primair onderwijs en de begeleiding wordt niet altijd goed afgestemd op de begeleidingsbehoefte van de zij-instromer (Inspectie van het Onderwijs, 2021; Oberon, 2020; Van Vroonhoven, 2020). Er is tot op heden weinig onderzoek gedaan naar de begeleiding aan zij-instromers in opleiding en er is niet bekend in hoeverre de zij-instromers de begeleiding als passend ervaren. Het doel van dit onderzoek is om te verkennen welke begeleiding de zij-instromer in opleiding op de basisschool aangeboden krijgt, van welke begeleiding de zij-instromer gebruik maakt, in welke mate de zij-instromer deze begeleiding passend vindt en in hoeverre de begeleiding aansluit bij de begeleidingsbehoefte van de zij-instromer.
Een exploratief onderzoek met een convergent mixed methods design (Creswell, 2014) is met behulp van een online vragenlijst uitgezet onder zij-instromers in opleiding in het primair onderwijs. De vragenlijst was gebaseerd op de begeleidingsmonitor van dr. Helms-Lorenz. Binnen de begeleidingsmonitor worden 5 begeleidingsmaatregelen bevraagd: (1) het reduceren van werkdruk, (2) het ondersteunen van effectief leerkrachtgedrag in de klas, (3) het stimuleren van professionele ontwikkeling, (4) het faciliteren van activiteiten zodat de leerkracht bekend raakt met het schoolbeleid, de schoolregels en met de collega’s en (5) de zelfontplooiing van de leerkracht (Helms-Lorenz et al., 2016). Ondanks het breed uitzetten van het onderzoek en herhaalde oproepen om deelname bleef de steekproef beperkt (N=14). De data zijn geanalyseerd met behulp van beschrijvende statistiek, Spearman’s rho en de inductieve methode om de kwalitatieve data te analyseren.
Resultaten lieten zien dat de zij-instromers redelijk tevreden zijn over de begeleiding die zij ontvangen op de basisscholen. Er zijn grote verschillen zichtbaar in hoeverre bepaalde begeleidingsmaatregelen werden aangeboden. De mate waarin de zij-instromer gebruikmaakt van begeleidingsaspecten die de werkdruk reduceren, de professionele ontwikkeling stimuleren en de zelfontplooiing bevorderen hangt samen met de mate waarin de zij-instromer deze begeleidingsaspecten als passend ervaart. De gegeven toelichtingen op de mate van passendheid van de begeleidingsaspecten zijn te clusteren in vier thema’s: eigenschappen van de zij-instromer, collega’s en de organisatie, de begeleider en schoolleider en de hogeschool. Een aanbeveling is om een soortgelijk vervolgonderzoek uit te voeren onder een grotere steekproef. Dit zal de generaliseerbaarheid van de resultaten van dit onderzoek vergroten.

Date of Award	18 Dec 2021
Original language	Dutch
Supervisor	Desiree Joosten - ten Brinke (Supervisor)