Toename zzp’ers in de zorg

Abstract

Door de flexibilisering van de arbeidsmarkt is het aantal zzp’ers in de zorgsector toegenomen, wat Zorgverzekeraars Nederland ertoe heeft geleid een brandbrief te richten aan de Tweede Kamer met het verzoek om per direct maatregelen te nemen om de uitstroom van vaste zorgmedewerkers in te dammen. Dit onderzoek richt zich op de bijdrage van huidige jurisprudentie aan de kwalificatie van arbeidsovereenkomsten in de zorgsector. De zorgsector is gereguleerd door de overheid, die wettelijk heeft vastgelegd wat goede zorg inhoudt. Het is daarom cruciaal om de groei van zzp’ers te beheersen om de sector effectief te laten functioneren. Met de groei van zzp’ers gaat het niet alleen maar om zelfstandigen maar ook schijnzelfstandigen die meeliften. Uit het onderzoek van Commissie Regulering van Werk, onder leiding van Borstlap, blijkt dat de oorzaak van deze problematiek ligt in de verschillende beoordelingen van arbeidsrelaties. Dit maakt het lastig om juridisch vast te stellen wanneer iemand werknemer of zelfstandige is, wat leidt tot onduidelijkheid en onzekerheid in het arbeidsrecht, met gevolgen voor het sociaal- en fiscale recht.

Jurisprudentieonderzoek toont aan dat de rechters moeite hebben met het kwalificeren van arbeidsovereenkomsten, wat leidt tot gerechtsgeschillen. Het Groen/Schroevers-arrest is een standaardarrest bij de kwalificatie van de arbeidsovereenkomst in het civiel-en publieksrecht maar heeft voor onduidelijkheid en rechtsonzekerheid gezorgd door de ruimte die de Hoge Raad gaf aan de partijbedoeling. Dit leidde tot het ontstaan van het zzp-begrip, waarbij zzp’ers dwingendrechtelijke bepalingen ontweken door invulling te geven aan de partijbedoeling. In het Participatieplaats-arrest werd deze benadering genuanceerd door de partijbedoeling geen rol te laten spelen bij de beoordeling van de arbeidsovereenkomst. In het recente Deliveroo-arrest werd beoordeeld dat een arbeidsovereenkomst moet worden getoetst aan de hand van de artikel 7:610 BW en dat de partijbedoeling moeten worden uitgelegd volgens de Haviltex-maatstaf. De Hoge Raad benadrukt dat de omstandigheden van het geval een rol spelen bij de sluiten van een overeenkomst en gaf meer duidelijkheid over de weging van deze verschillende omstandigheden. De Hoge Raad besloot geen oordeel te vellen over het rechtsvermoeden voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst en liet dit over aan de Nederlandse en Europese wetgever, waardoor er geen aanleiding was voor rechtsontwikkeling.

Het wetsvoorstel Verduidelijking, Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden, één van de maatregelen van werken met zelfstandigen en werken als zelfstandige, is opgesteld omdat uit literatuuronderzoek is gebleken dat de termen ‘gezag’ en ‘inbedding’ nadere uitleg behoeven aangezien de Hoge Raad hier geen uitspraak over heeft gedaan. Na negatieve reacties is het wetsvoorstel opnieuw bekeken door voormalig minister van Gennip, die de kritiek op de definiëring van de ondernemer niet heeft meegenomen, wat tot teleurstelling leidde bij zzp’ers en zzp-organisaties. Het wetsvoorstel is momenteel bij de Raad van State voor advies.

Jurisprudentie draagt bij aan de kwalificatie van arbeidsrelaties, maar is onvoldoende om de rechtsonzekerheid weg te nemen. Zzp’ers en zzp-organisaties betreuren dat het Fiscaal Kader Zorg, dat richtlijnen bood om verantwoord ondernemerschap te bevorderen en schijnzelfstandigheid te voorkomen, niet meer wordt doorgevoerd. De Hoge Raad heeft aangegeven dat verdere verduidelijking de taak is van de wetgever. Het is van belang dat de wetgever het gezagsbegrip en het onderscheid tussen zzp’ers en werkers in werking zet en rekening houdt met de aanbeveling van A-G de Bock. Dit kan de rechtsonzekerheid en schijnzelfstandigheid verminderen, het vertrouwen in de arbeidsmarkt herstellen en een helder juridisch kader bieden voor de zorgsector.

Date of Award	29 Jul 2024
Original language	Dutch
Awarding Institution	Department of Private Law